Lau dọn bàn thờ là một trong những công việc quan trọng được chú ý trong chuẩn bị cho ngày Tết. Dưới đây là một số đại kỵ cần tránh khi lau dọn bàn thờ ngày Tết:
Thời điểm
Trong truyền thống tâm linh của người Việt, ban thờ đóng vai trò quan trọng, là nơi thể hiện lòng tôn kính và tri ân đối với ông bà, tổ tiên. Trước ngày Tết Nguyên đán, việc lau dọn ban thờ và rút tỉa chân nhang là một phần quan trọng của chuẩn bị cho năm mới. Mặc dù một số gia đình có thể chọn đợi đến ngày ông Công ông Táo để thực hiện, nhưng nếu thấy ban thờ chưa trang trí đẹp, nhiều gia đình quyết định lau dọn ngay để tạo nên không khí trang nghiêm và thiêng liêng.
Dụng cụ
Bàn thờ được coi là nơi linh thiêng, vì vậy khi thực hiện quá trình lau dọn, quan trọng nhất là không sử dụng các dụng cụ bẩn. Trước khi bắt đầu công việc, nên chuẩn bị các dụng cụ mới như chổi quét và khăn lau. Nước sử dụng để lau cũng cần phải là nước sạch. Theo quan niệm dân gian, nếu sử dụng chung chổi và khăn lau, đồng thời chúng mang theo nhiều uế tạp, có thể ảnh hưởng đến sự tôn nghiêm của nơi thờ cúng.
Tránh đổ vỡ
Người Việt thường kiêng kỵ làm đổ vỡ đồ vật, vì tin rằng đó có thể là điềm báo về điều xui xẻo sắp xảy ra. Đối với đồ bày trí trên bàn thờ, việc làm đổ vỡ được coi là đại kỵ. Đồ thờ cúng thường được xem như biểu tượng của lòng thành kính của con cháu dành cho người đã qua đời và các vị thần linh. Do đó, nếu xảy ra sự đổ vỡ, người xưa tin rằng đó là dấu hiệu của sự không hài lòng của tổ tiên hoặc là dự báo về điều không may sắp đến. Khi lau dọn bàn thờ, việc thực hiện cẩn thận và nhẹ nhàng là quan trọng để tránh đổ vỡ.
Dùng nước lạnh để rửa bài vị
Các nhà tâm linh khuyến cáo rằng khi lau dọn bàn thờ, nên sử dụng nước ấm thay vì nước lạnh. Trong quá trình làm, nếu có bài vị của thần Phật, họ khuyến nghị lau sạch trước khi đổ nước đi, sau đó mới thay nước ấm và tiếp tục lau dọn bài vị của tổ tiên. Việc lau dọn bàn thờ được coi là quan trọng và không thể thực hiện một cách tùy tiện hoặc vội vã. Trong quá trình này, sự cẩn thận và chú ý đến từng chi tiết là quan trọng để thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên và thần linh.
Tỉa và đổ chân hương sai cách
Khi cắm hương đầy, người thường thực hiện việc tỉa và giảm bớt chân hương. Phương pháp đúng đắn là không nên lấy hết mà thay vào đó để lại 3, 5, hoặc 7 chân hương. Đặc biệt, quan trọng là không nên vứt chân hương một cách bừa bãi, vì theo quan niệm dân gian, hành động này có thể mang lại sự “tán tài”. Chân hương sau khi được tỉa thường được đốt, và tro thải xuống sông, hồ, hoặc được sử dụng như phân bón cho cây cỏ, không nên đổ đi một cách bừa bãi.
Nguyên tắc lau dọn bàn thờ
Theo quan niệm dân gian, trước khi bắt đầu việc dọn dẹp ban thờ, người thực hiện nên tắm rửa sạch sẽ. Sau đó, thường thức hiện việc thắp hương như một cách “xin phép” thần linh và tổ tiên trước khi tiến hành công việc này. Khi lau chùa, bàn thờ, người ta thường bắt đầu từ phía trên và sau đó di chuyển xuống phía dưới. Trong quá trình lau chùa, bàn thờ, đặc biệt là khi lau chùa các bức tượng, nên sử dụng khăn mềm để tránh tình trạng xước hoặc làm bay màu sơn. Thay vì sử dụng chổi, người ta thường ưa chuộng việc sử dụng máy thổi hơi để loại bỏ các hạt bụi. Tuy nhiên, cần tránh việc di chuyển các bức tượng, bát hương một cách quá mức. Trong trường hợp có sự cố bất khả kháng và buộc phải di chuyển, sau đó cần thực hiện lễ thắp hương và đặt vật phẩm về vị trí ban đầu như trước đó.
Thứ tự lau dọn
Bài vị tổ tiên thường được lau dọn trước, sau đó chuyển sang việc thu dọn bát hương. Thường thì người thực hiện việc dọn dẹp sẽ tỉa chân hương, có thể rút chân hương ra và sau đó sử dụng một chiếc thìa nhỏ để xúc từng thìa một và đổ tro ra ngoài, nhằm tránh nguy cơ “tán tài”. Khi bát hương đã khô ráo, nếu đó là bát hương thờ thần Phật, thường sẽ sử dụng 7 tờ tiền vàng để đốt hương quanh. Còn nếu là bát hương dành cho tổ tiên, thì sẽ sử dụng ba tờ tiền vàng để đốt hương quanh. Khi tiền vàng cháy một nửa, ta sẽ đặt vào bát hương và đợi cho đến khi tiền vàng cháy hết, sau đó đổ tro vào một lần. Hành động này được gọi là “ra nhỏ vào lớn,” ý chỉ việc “tiền ra nhỏ giọt, tiền vào như thác đổ.”
