Thời kỳ 7 ngày táo quân đi vắng, còn được biết đến là thời kỳ “Ông Công – Ông Táo về trời” từ ngày 23 tháng Chạp đến rằm tháng Giêng, thường là thời gian quan trọng trong nền văn hóa dân gian Việt Nam. Dưới đây là một số việc bạn có thể thực hiện trong thời kỳ này:
Dọn dẹp bàn thờ
Sau khi tiễn các Táo về trời, nhiều gia đình thường thực hiện nghi lễ dọn dẹp và tẩy uế bàn thờ, còn được biết đến là “bao sái”. Lý do được cho là sau khi lễ cúng ông Công, ông Táo hoàn tất, các thần linh đã về chầu trời, tạo điều kiện thuận lợi để lau chùi ban thờ sau một năm dài, cũng như để chuẩn bị cho mâm ngũ quả và ban thờ Tết.
Thường thì ngay sau lễ cúng Táo, nhiều gia đình đã xin phép các cụ để sửa sang ban thờ. Tuy nhiên, có gia đình cẩn thận hơn thì tách riêng hai lễ này. Sau lễ cúng Táo quân, họ tổ chức một lễ nhỏ khác để xin phép các thần linh cho việc dọn dẹp, thường bao gồm hoa quả và nhang đèn, được thực hiện đơn giản mà không quá cầu kỳ.
Người trong gia đình, đặc biệt là những người có tính cẩn thận và tỉ mỉ, thường được giao trọng trách này. Sau khi khấn vái, họ bắt đầu lau dọn bằng khăn sạch và nước sạch. Một số gia đình kiêng không dịch chuyển bát hương, nhưng nếu cần thiết, họ sẽ hạ bát hương xuống để bảo quản ban thờ một cách kỹ lưỡng.
Trong quá trình hạ bát hương, gia chủ chú ý đặt bát hương ở nơi sạch sẽ, tránh va chạm và thường trải hoặc phủ vải đỏ cho bát hương để tránh phạm kị. Sau khi hoàn tất lau dọn, họ có thể đun nước gừng hoặc pha tinh dầu quế, ngọc am vào nước nóng để rửa lại lần cuối, giúp ban thờ trở nên sạch sẽ, trang nghiêm, và mang đến thêm nhiều may mắn cho gia đình.
Tỉa chân hương (nhang) và thay tro bát hương nếu cần thiết
Trong một năm, trải qua các ngày rằm, mùng một và các kì giỗ, chân hương của bát hương sẽ rất nhiều. Lúc này, có thể tỉa từng chân hương, và để lại số chân hương lẻ như 3, 5, 7, 9 (theo số âm). Số chân hương còn thừa sẽ mang hóa (đốt) sau khi làm lễ.
Có thể thay tro mới trong bát hương. Một số gia đình cầu kì, sẽ mua rơm nếp về đốt, thay thế tro cũ trong bát hương. Đơn giản hơn, có thể mua tro bán sẵn ở các cửa hàng bán đồ thờ cúng. Cần lưu ý giữ nguyên phần cốt của bát hương (thường là đá quý, kim loại quý…) để lại trong bát hương trong quá trình thay tro. Số tro thừa sẽ được mang rắc ở sông, hồ có nguồn nước lưu thông.
Có một số trường hợp bát hương, ban thờ không còn phù hợp với điều kiện gia đình (gia chủ muốn ban thờ khang trang hơn), các gia đình có thể thay thế.
Đối với bát hương, cần lưu ý giữ lại phần cốt bát hương và chân nhang cũ. Bát hương, ban thờ cũ có thể mang hóa.
Tuy nhiên, việc mang bát hương thả ra sông, hồ cần lưu ý đến việc ảnh hưởng cảnh quan, môi trường. Đồng thời, tại các sông, hồ ô nhiễm, các gia đình không nên mang bát hương, ban thờ cũ ra đó để thả.
Dâng lễ mời các Táo về an vị ngày cuối năm và cúng Tất niên
Sau khi các Táo đã về trời được một thời gian, việc giữ cho nhà không lâu ngày mà không có thần linh có thể được thực hiện bằng cách tiến hành lễ an vị Táo quân và an vị thần linh. Nếu ban thờ đã được dọn dẹp sạch sẽ và khang trang, việc thực hiện lễ an vị là một cách để duy trì sự giao tiếp với thần linh và bảo đảm sự an lành cho gia đình. Thông thường, lễ cúng này được tổ chức vào trưa ngày 30 Tết, nhưng có thể diễn ra sớm hơn tùy thuộc vào điều kiện cụ thể của gia đình. Nhiều gia đình thường gộp lễ an vị này với lễ Tất niên ngày cuối năm, điều này hoàn toàn khả thi với điều kiện là gia chủ thực hiện với lòng thành tâm.
Dọn dẹp, trang hoàng nhà cửa
Thực tế là nhiều người thường tỏ ra tò mò về việc tại sao lại có thói quen dọn dẹp nhà cửa vào cuối năm, thay vì tập trung vào việc nghỉ ngơi và vui chơi chuẩn bị cho Tết. Nguyên nhân của lệ này nằm ở việc theo phong tục, việc dọn dẹp nhà cuối năm giúp loại bỏ những đồ đạc không cần thiết, từ đó xua đuổi tà khí và tạo ra luồng sinh khí mới trong nhà, giúp cho không gian trở nên thoải mái hơn và mang lại may mắn cho gia đình.
Cụ thể, việc lưu thông sinh khí mới được coi là quan trọng để giữ cho năng lượng tích cực luôn lưu thông trong ngôi nhà. Căn bếp, là nơi gia đình thường xuyên sinh hoạt, được coi là Tài khố trong nhà. Do đó, việc lau dọn sạch sẽ không chỉ giúp loại bỏ năng lượng tiêu cực mà còn tạo ra môi trường thuận lợi để hấp thụ năng lượng tích cực và may mắn.
Nếu gia đình có thờ ba ông thần Phúc – Lộc – Thọ hoặc bài trí vật phẩm phong thủy, việc đốt nến trước các vị và vật phẩm vào 11h trưa ngày Tất niên được coi là một lễ nghi quan trọng. Điều này không chỉ là biểu tượng của sự tôn kính mà còn tạo ra không khí linh thiêng, mang lại may mắn và thành công cho gia đình trong năm mới.
Mở cửa đón sinh khí vào nhà
Thói quen này thường được thực hiện mà không biết rõ nguyên nhân. Đêm 30 Tết, nhiều gia đình thường mở toàn bộ cửa chính và cửa nhà trước khi bước vào giao thừa. Việc sử dụng nhiều đèn nến trong nhà được coi là lựa chọn tốt, nhằm làm cho ánh sáng trải khắp không gian, xua đi bóng tối, đồng thời để sinh khí từ đất trời tràn ngập bên trong căn nhà, mang lại nguồn năng lượng và may mắn cho toàn bộ gia đình.
